Om een of andere reden heb ik altijd een fascinatie gehad voor ‘rode’ voetballers en -voetbalclubs. Clubs als Sankt Pauli, Union Berlin en Red Star FC uit Parijs leveren altijd mooie verhalen op. Maar, de grondlegger van links voetbalactivisme is de Braziliaan Sócrates.
Parttime voetballer, parttime dokter
Hij groeit op in de buurt van São Paolo. Zijn vader was een echte proletariër, maar werkte zichzelf omhoog op de sociale ladder. Hij wilde per se dat zijn kinderen een goede opleiding genoten. Sócrates studeerde medicijnen naast het voetbal bij Botafogo-SP. Hij had een aangepast trainingsschema bij de club, zodat hij genoeg tijd had voor zijn studie. Die studie leverde hem de bijnaam ‘O Doutor’ (De Dokter) op.
Sócrates groeit op in een lastige tijd voor Brazilianen. In de jaren ’60 en ’70 staat Brazilië onder leiding van het leger na een coup d’état. Hoewel er wel presidenten zijn, worden deze aangesteld door het leger. Praktisch is het sambaland een dictatuur.
Sócrates was allesbehalve een voorbeeld prof. Hij rookte, dronk exorbitant veel bier en het aangepaste trainingsschema bestond vaak uit drie rondjes om het veld rennen, om daarna de kroeg in te duiken.
“I am an anti-athlete. I cannot deny myself certain lapses from the strict regime of a sportsman. You have to take me as I am.” – Sócrates
Hij rondde zijn studie op zijn vierentwintigste en kwam voor de keuze: voetbal of medicijnen.
Op aandringen van zijn vader koos hij voor het voetbal. Want zoals zijn vader had gezegd: na het voetbal kon hij nog dokter worden, maar niet andersom.
Tijdens zijn jeugd was ‘O Doutor’ apolitiek. Hij had voornamelijk oog voor bier, sigaretten en vrouwen. Tijdens een interview in 1976 verdedigt hij zelfs het militaire regime en staat hij openlijk achter censuur.
In de loop der jaren verandert dat. Hij staat bij teamgenoten bekend als zeer intelligente man met veel charisma. Hij heeft humor en toont leiderschap. Daar helpt zijn uiterlijk ook aan mee. Een lange, smalle man met een grote baard, een krullenbol en een haarband valt nogal op.
Democracia Corinthiana
In 1978 gaat hij voetballen voor Corinthians, de grootste club uit Brazilië op dat moment, ondanks dat ze sinds 1954 maar één keer kampioen worden. Hij wordt in São Paolo bevriend met acteurs, schrijvers, journalisten, politici, artiesten en intellectuelen. Maar, de belangrijkste vriendschap bouwt hij op met Adilson Monteiro Alves. De voormalig manager van een koekjesfabriek én socialist in hart en nieren, is de nieuwe technisch directeur van Corinthians. Adilson wordt zijn politieke mentor.
Samen met, onder andere, teamgenoot Wladimir (een van de eerste zichtbare activisten van Black Power) en Adilson sticht hij in 1982: ‘Democracia Corinthiana’. Iedereen in de club krijgt een stem. Die van de directeur is evenveel waard als de toiletjuffrouw. De spelersgroep stemt over al het beleid wat invloed heeft op hen. Welke training ze doen, of ze een nieuwe rechtsback nodig hebben en zelfs over plaspauzes in de bus na uitwedstrijden.
